Assen

Dit zal waarschijnlijk wel de kleinste pagina van deze website blijven omdat over het verblijf van de agenten mij weinig bekend is.

Ik heb in het archief in Assen, met de gebruikelijke beperkingen, het inschrijfboek van het Huis van Bewaring ingezien dat in gebruik was toen de agenten daar hebben gezeten. Niets te vinden, geen naam komt er in voor. Wat er wel gebeurt is dat ongeveer een week voordat de agenten naar Assen komen allerlei overschrijvingen van gevangenen naar andere gevangenissen plaats vinden en dat er pas weer inschrijvingen zijn als de agenten al lang in Rawicz zitten. Is nu de waarheid dat ze er gezeten hebben? Voor mij is dit een indirect bewijs en daar moeten we het mee doen. Het kan nog versterkt worden als je bijvoorbeeld in die periode brood is bezorgd voor zo'n vijftig man, maar ook dat is geen wetenschapelijk bewijs. Dat vraagt om namen en getuigenissen. Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid kunnen we er van uit gaan dat ze er gezeten hebben.
Bekend is dat er vanuit Haaren aanvulling op de voedselransoenen is gebracht.

Op vrijdag 26 november 1943 worden bijna al de agenten, die op dat moment in Haaren gevangen zitten, overgebracht naar het huis van bewaring in Assen. De reden is bekend. Voor de derde maal ontsnappen er agenten. De kans dat zij in contact komen met de Engelsen is niet te verdragen voor de Duitsers. Het spel dat zij spelen zou dan wel eens stuk kunnen lopen.

De achtergebleven agenten zijn: van der Reijden, ter Laak, Lauwers, Jordaan en Terwindt.

Ook in Assen worden de agenten in januari 1944 nogmaals ondervraagd en daarvan wordt een rapport gemaakt. Dit rapport werd in ieder geval in tweevoud opgemaakt waarvan er een naar Berlijn werd verzonden. Bij het vertrek van de Duitsers uit Nederland werden bijna al de hier aanwezige rapporten verbrand. De rapporten uit Berlijn zijn door de Russen naar Moskou meegenomen. Het bestaan daarvan werd pas bekend na 1989, de perestrojka, opgeborgen in een "speciaal archief", Osoby-Archiv in Moskou.
Door het NIOD zijn de documenten in december 1992 gekopieerd en beschikbaar gesteld.
Van deze verhoren hebben de Duitsers een rapport gemaakt over de opleiding van agenten in Groot-Brittannië. Van niet alle gevangenen is een verhoor aanwezig. Het lijkt er op dat die verdwenen zijn, ze zijn verhoord in (nagenoeg) volgorde van gevangen neming. Het betreft de verhoren van de volgende agenten met daarachter de datum van verhoor en het aantal bladzijden. Klik op de naam voor het verhoor:

Verhoord in Haaren
H.G.M. Lauwers	14 jan 1944	14
H.J. Jordaan	15 jan 1944	6
Verhoord in Assen
B. Klooss	18 jan 1944	7
J.H.M. de Haas	19 jan 1944	2
A.A. Baatsen	19 jan 1944	4
C. Droogleever Fortuin	19 jan 1944	3
G.H.G. Ras	19 jan 1944	3
A.K. Mooy	19 jan 1944	3
G. van Os	20 jan 1944	3	incompleet
Th. Taconis	20 jan 1944	3	incompleet
W. van der Wilden	20 jan 1944	2
P.C. Boogaard	20 jan 1944	2
K.W.A. Beukema toe Water	20 jan 1944	3
A.B. Mink	20 jan 1944	3
L.M. Punt	?? jan 1944	2

Zij werden door de Duitsers tot de beste agenten gerekend die ze binnen het kader van het Englandspiel, gevangen hadden genomen.
Na deze verhoren hebben ze een rapport opgesteld, ook om er wat van te leren. Het rapport, in het Duits, vindt u hier

Waarschijnlijk half april worden de agenten weer op transport gesteld. Johannes ter Laak wordt op 12 april 1944 in Haaren uitgeschreven en naar Assen overgeplaatst. Hij is betrapt bij het naar buiten smokkelen van een bericht.

Het transport naar Rawicz heeft dus na 12 april 1944 plaats gevonden. Het Englandspiel is uit voor de Duitsers, ze hebben de agenten niet meer nodig. In wiens opdracht, wanneer precies en hoe zij op transport gaan is me (nog) niet bekend.
Wel komt volgens RE-01, 320 SS-Sturmscharführer Homann terug met een afleverbewijs. Waar is dat gebleven? Staan er namen op?

Op 15 april 1944 worden 51 agenten in het gevangenisboek in Rawicz ingeschreven. Zie verder Rawicz.